شالوده فیبر به خانه:
راهنمای جامع تجهیزات پسیو در شبکه‌های FTTH
شبکه‌های Fiber To The Home (FTTH) به‌عنوان زیرساخت اصلی نسل نوین ارتباطات، بر پایه یک ساختار توزیع نوری کاملاً پسیو (Passive) بنا شده‌اند. این ساختار پسیو که از مرکز مخابراتی تا نقطه انتهایی محل مشترک امتداد می‌یابد، مزیت‌های کلیدی همچون مصرف انرژی صفر، هزینه‌های نگهداری پایین و مقیاس‌پذیری بالا را فراهم می‌آورد. درک صحیح از اجزای پسیو (غیرفعال) این شبکه برای طراحی، نصب و نگهداری استاندارد ضروری است.
در ادامه، مهم‌ترین تجهیزات پسیوی که ستون فقرات یک شبکه FTTH را تشکیل می‌دهند، بررسی خواهیم کرد.
۱. کابل‌های فیبر نوری (Fiber Optic Cables)
کابل‌ها مسیر فیزیکی انتقال نور را فراهم می‌کنند و بسته به محل استفاده در شبکه، انواع مختلفی دارند:
- کابل‌های اصلی/تغذیه (Feeder/Backbone Cables): این کابل‌ها با تعداد کور بالا (عموماً ۴۸ تا ۲۸۸ کور) از مرکز اپراتور (CO) یا مرکز OLT آغاز شده و تا کافوی نوری (Cabinet) یا نقاط توزیع بزرگ امتداد می‌یابند.
- کابل‌های توزیع (Distribution Cables): این کابل‌ها تعداد کور کمتری (عموماً ۱۲ تا ۴۸ کور) دارند و از کافوها یا نقاط جمع‌کننده اصلی منشعب شده و در طول مسیرهای محلی توزیع می‌شوند.
- کابل‌های دراپ (Drop Cables): این کابل‌ها آخرین بخش کابل‌کشی فیبر نوری هستند و مستقیماً به منزل مشترک منتهی می‌شوند. آن‌ها معمولاً دارای ۱ یا ۲ کور هستند و برای مقاومت در برابر شرایط محیطی خارجی و انعطاف‌پذیری برای نصب در داخل ساختمان طراحی شده‌اند.
۲. جعبه‌های توزیع نوری (FDB/FAT/OSP Closures)
این تجهیزات وظیفه مدیریت، محافظت و تفکیک کورهای فیبر نوری در طول شبکه توزیع را بر عهده دارند:
- بسترهای اتصال بیرونی (OSP Closures/Joint Boxes): این محفظه‌ها برای اتصال و مفصل‌بندی دو کابل اصلی زیرساخت و محافظت از محل اتصال در برابر رطوبت، گرد و غبار و فشار مکانیکی استفاده می‌شوند. این باکس‌ها کاملاً ضدآب و مقاوم در برابر UV هستند.
- جعبه‌های توزیع فیبر (Fiber Distribution Box – FDB): این تجهیزات معمولاً در تیرهای برق، دیوار ساختمان‌ها یا داخل ساختمان‌ها نصب می‌شوند. FDBها محل مناسبی برای قرارگیری اسپلیترهای نوری و اتصال کابل‌های دراپ به کابل‌های توزیع هستند.
- پایانه‌های دسترسی فیبر (Fiber Access Terminal – FAT): نوع خاصی از FDB است که در نزدیکی مشترک نصب می‌شود و معمولاً دارای پورت‌های مجزا برای اتصال مستقیم کابل‌های دراپ به مشترکین نهایی است.
۳. اسپلیترهای نوری (Optical Splitters)
اسپلیترها مهم‌ترین عنصر پسیو در معماری GPON/EPON هستند. وظیفه آن‌ها تقسیم یک سیگنال نوری ورودی به چندین سیگنال خروجی با نسبت توان مساوی است.
- اسپلیتر PLC (Planar Lightwave Circuit): این نوع اسپلیتر به دلیل پایداری بالا و توانایی تقسیم سیگنال به صورت کاملاً یکنواخت (مثلاً ۱:۴، ۱:۸، ۱:۱۶، ۱:۳۲ یا ۱:۶۴) در شبکه‌های FTTH استاندارد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- آرایش اسپلیترها: در یک شبکه FTTH می‌توان از ساختار اسپلیتر متمرکز (Centralized) که همه اسپلیترها در یک نقطه متمرکز هستند یا ساختار آبشاری (Cascaded) که اسپلیترها به صورت سلسله مراتبی (مثلاً ۱:۴ در ابتدا و ۱:۸ در ادامه) توزیع می‌شوند، استفاده کرد.
۴. تجهیزات سربندی و خاتمه‌دهی نوری (ODF/Wall Outlets)
این تجهیزات مدیریت نهایی فیبرها در نقاط حساس شبکه را بر عهده دارند:
- قاب توزیع نوری (Optical Distribution Frame – ODF): این شاسی‌ها و پنل‌های رک‌مونت (Rack-mount) در مرکز مخابراتی یا دیتاسنتر نصب می‌شوند. ODF نقطه تلاقی کابل‌های نوری بیرونی و تجهیزات فعال (OLT) است و عملیات فیوژن، پیگتیل‌زنی، و پچ‌پنل برای اتصال به پورت‌های OLT در آن انجام می‌شود.
- جعبه پایانه نوری خانگی (Fiber Termination Box – FTB/ONT Box): این جعبه‌های کوچک در داخل منزل یا دفتر مشترک نصب می‌شوند و نقطه انتهایی کابل دراپ هستند. FTB یا FTU وظیفه خاتمه‌دهی فیبر، محافظت از محل اتصال و تأمین کانکتور برای اتصال به دستگاه ONT (تجهیزات فعال مشترک) را دارد.
۵. تجهیزات و اتصالات جانبی (Auxiliary Components)
این موارد، اجزایی هستند که عملیات اتصال و مدیریت کابل را ساده و استاندارد می‌کنند:
- آداپتورهای فیبر نوری (Adapters): برای اتصال دو کانکتور فیبر نوری (مانند SC، LC یا FC) به یکدیگر استفاده می‌شوند.
- پچ کوردها و پیگتیل‌ها (Patch Cords and Pigtails): پچ کوردها برای اتصال تجهیزات فعال به پچ پنل‌ها و پیگتیل‌ها برای فیوژن (جوش دادن) به کور کابل و ایجاد کانکتور در محل ODF/FDB استفاده می‌شوند.
- کانکتورهای سریع (Fast Connectors): کانکتورهایی که نیاز به جوش فیوژن ندارند و در محل (Field) نصب می‌شوند. استفاده از آن‌ها سرعت نصب را افزایش می‌دهد اما در شبکه‌های حساس معمولاً از فیوژن استفاده می‌شود.
اهمیت انتخاب صحیح تجهیزات پسیو
پایداری و عملکرد طولانی‌مدت یک شبکه FTTH به شدت وابسته به کیفیت و استاندارد تجهیزات پسیو است. هرگونه افت کیفیت یا ناهمخوانی در یکی از این اجزا (مانند اسپلیترهای بی‌کیفیت یا کابل‌های غیرمقاوم) می‌تواند منجر به تضعیف سیگنال نوری (Optical Loss) و کاهش کیفیت سرویس نهایی شود. از این رو، استفاده از تجهیزات با استاندارد صنعتی، مطابق با الزامات فنی شبکه‌های اپراتورهای معتبر، یک اصل کلیدی در اجرای پروژه‌های FTTH محسوب می‌شود.
بدون دیدگاه